Maatwerkadvies Energiebesparing Tirns

De hoogte van de energierekening beperken? Er zijn veel opties, waar begin in? Ga ik eerst mijn woning isoleren, een innovatieve warmtepomp bestellen of ga ik juist met een zonneboiler aan de slag? Het betrouwbare Energiebesparing Maatwerkadvies Tirns is daarbij een goede ondersteuning. Een energieadviseur komt bij jouw thuis voor het energiebesparingsadvies en omschrijft wat de mogelijkheden zijn. Het energierapport toont aan welke opties doeltreffend zijn in jouw huis en en het leefklimaat in huis verbeteren. In het maatwerkadvies bekijk je heel specifiek de kosten en de terugverdientijd van de bekende duurzame opties. Het verduurzamingsplan is ontworpen voor particuliere woningeigenaren en is bij een subsidieaanvraag vaak verplicht.

Het maatwerkadvies toont welke energiebesparende maatregelen jouw woning duurzamer kunnen maken.
Een neutrale duurzaamheidsadviseur inspecteert de woning voor een goed uitgangspunt.
Hij stuurt een advies met alle energiebesparende maatregelen die je kan laten uitvoeren.
Denk aan: infraroodpanelen, zonnepanelen installeren, ventileren met WTW, zonneboiler laten plaatsen, warmtepomp plaatsen.
Per optie krijg je inzicht in de verwachte kosten, wat de effecten zijn en de uiteindelijke terugverdientijd.
Voor de uitvoering van het energierapport moet je zelf de benodigde bedrijven benaderen.
Een speciale maatwerkadvies energiebesparing rapportage is (vanaf 2023) vanuit de overheid verplicht voor woningeigenaren in Tirns die hun woning duurzamer willen maken en een subsidieaanvraag willen indienen.

Deskundig maatwerkadvies inplannen

Snelkeuze

Energieadvies: wat je moet doen bij hoge energiekosten

Maatwerkadvies energiebesparing (voorheen Energieprestatieadvies (EPA)) is een advies op maat voor zowel woningen als utiliteitsbouw dat helpt om een pand energiezuiniger te worden en zodoende de energiekosten te drukken. In het onderzoek wordt heel concreet aangegeven welke energiebesparingsmaatregelen je kunt nemen, wat de totale uitgaven zijn, en hoeveel je gaat besparen. Hiervoor kun je denken aan maatregelen zoals vloerisolatie, HR++ glas, infraroodpanelen, dakisolatie, warmtepomp, zonneboiler. Je regelt het supersnel. Een energie-expert zal een bezoek inplannen voor een persoonlijk advies. Deze persoon neemt de woning op en bestudeert welke energiebesparingsmaatregelen goed realiseerbaar zijn. Hij schrijft een rapport met daarin maatregelen. De adviseur geeft je ook een begroting van de kosten en de uiteindelijke besparing Disclaimer: Een maatwerkadviseur is neutraal en zal niet zelf offertes leveren voor renovaties. Het plan biedt meestal ook het energielabel, inclusief onderbouwing.

Update: Ga je je woning uitrusten met energiebesparende apparatuur, en wil je een subsidie aanvragen? Het maatwerk energiebesparingsadvies is dan een minimale randvoorwaarde. Het rapport moet tot stand zijn gekomen door een betrouwbare energiecoach / deskundige. Gekwalificeerde en objectieve energieadviseurs kan je achterhalen via www.centraalregistertechniek.nl. Check altijd of de expert het BRL9500 certificaat in bezit heeft.

Maatwerkadvies energiebesparing aanvragen in Tirns (mei 2024)

Wil jij een subsidie aanvragen voor het verduurzamen van jouw huis? Dan moet je beschikken over het maatwerkadvies. Dit besparingsrapport geef je inzicht in uiteenlopende energiebesparingsmaatregelen die realistisch zijn voor jouw woning. Denk hierbij aan goede HR++ ramen (glas), het isoleren van buitengevels met PIR en het gebruiken van zonnecellen (zonneboiler). Hierna leggen we stap-voor-stap uit hoe dit werkt!

Het energierapport in 5 korte stappen uitgelegd

Adviseurs Maatwerkadvies zoeken
Het maatwerkrapport laat je verrichten door een onafhankelijke energieadviseur. Professionele energie specialisten zijn vindbaar op het Centraal Register Techniek en uiteraard via deze website. Het loont om ook in je eigen omgeving eens rond te vragen. Advies: probeer te zoeken naar een adviesbedrijf die gecertificeerd is (BRL9500-02-certificaat).
Vergelijk verschillende offertes
Het kost geld om een gepersonaliseerd advies te krijgen. Adviseurs zijn vrij in hun pricing. Het is aan te raden om 2 of 3 offertes te vragen van betrouwbare adviseurs. Geef vooraf goed door wat je precies wilt. Ben je specifiek opzoek naar isolatie-kansen, of wil je ook weten hoe je jouw huis gasloos kunt verwarmen? Ga jij de werkzaamheden uitbesteden, of doe je dit zelfstandig? Probeer zo duidelijk mogelijk te zijn. Het vergelijken van de offertes wordt dan een stuk eenvoudiger.
Woningcheck uitvoeren
Heb jij een afspraak kunnen maken? Een goede voorbereiding is essentieel. Check dan eerst de bespaarcheck op verbeterjehuis.nl. Via dit platform kom je uiteindelijk tot een opsomming met duurzaamheidsmaatregelen die mogelijk interessant zijn. Inbegrepen zijn de tarieven en de terugverdien-termijnen. Dit is gratis, en vormt een goede basis voor jouw adviesgesprek met de energiecoach in Tirns.
Het energierapport laten opstellen
Een energieadviseurs komt thuis langs en checkt welke mogelijk interessante maatregelen geschikt zijn voor jouw huis. Niet veel later ontvang je een compleet energieplan inclusief de voorgestelde energiebesparende maatregelen voor jouw woning. Aangaande deze energiemaatregelen vind je bijzonderheden als de verwachte prijzen, de jaarlijkse opbrengsten en ook de terugverdientijd. Het is vaak wenselijk om het rapport nog samen door te nemen. Daarbij kan je extra vragen stellen.
Vakbedrijven opzoeken
De energiedeskundige is geen bouwkundige (dan moet je een bouwkundige keuring in Tirns laten uitvoeren). Deze vakman adviseert rondom thema’s als verduurzaming en gas- en stroom besparen. Wanneer je deze energiebesparende maatregelen wil laten uitvoeren moet je zelf een gespecialiseerd bedrijf inschakelen. Zoek daarom contact met isolatie-partijen en plaatselijke installateurs. Vraag of ze bij je thuis komen voor de complete woninganalyse. Indien gewenst kan je vragen of de energie specialist hier ook present is.

Welke energiebesparende maatregelen zijn nuttig voor mijn woonhuis?

Informeer bij energieadviseurs en start met het verduurzamen van jouw woning!

Plan een afspraak in ▸

Energieadviseur Tirns vergelijken

Een maatwerkadvies energiebesparing moet je verplicht laten uitvoeren door een BRL9500-02 gecertificeerde energie expert. Het is raadzaam om een adviseur uit de regio te kiezen. Zij beschikken over voldoende kennis van de stad, en de lijntjes zijn vaak net wat korter. In de tabel hieronder tref je contactgegevens van goede EPA-adviseurs die actief zijn in de gemeente Súdwest-Fryslân. Let op: bedrijven moeten in het bezit zijn van het BRL9500-02-certificaat. Staat er geen geschikt bedrijf tussen? Bekijk dan ook www.centraalregistertechniek.nl.

Naam adviesbedrijf	Straatnaam	Postcode	Plaats
Multi@work	Moarrawei 4	8617LC	Abbega
Energielabel en Advies Spoelman	Ds L Tinholtstraat 45	8723CW	Koudum
Projoule Energie en installatieadvies	Kerkhoflaan 9	8723BW	Koudum
GrootAJ-Advies	Brédyk 35	8601ZD	Sneek
EPW inspecties	Smidsstraat 5	8601WB	Sneek

Lijst met energieadvies bedrijven in de omgeving van Tirns

Uitgelichte vakbedrijven: vraag direct een rapport aan

Wil je meteen een adviseur spreken? In de lijst hieronder tonen wij energieadviseurs voor maatwerkadvies energiebesparing in Tirns die meteen voor jouw klaar staan. Kies een van de uitgelichte bedrijven om jouw aanvraag meteen te starten.

Complete lijst met alle energiebesparende maatregelen

Veel huishoudens zouden graag een lagere energierekening willen. Het is lastig waar je moet beginnen! Precies hiervoor is het maatwerkadvies in het leven geroepen. Het geeft je een inkijkje in de populaire en goed uitvoerbare bespaarmogelijkheden. Wat voor soort maatregelen kunnen dit zijn? In de tekstblokjes hieronder introduceren we de aantrekkelijkste vergroeningsmaatregelen voor je appartement. Op deze website lees je ook alles over isolatieglas.

Het comfort van een energiezuinige woning in Tirns

Een lagere energierekening: je houd geld over voor andere leuke dingen.
Een schoner milieu: je stoort minder CO-2 uit.
Verbeter je binnenklimaat: verhoog je wooncomfort.
Verhoog je woningwaarde: woningen met energielabel A zijn meer waard op de verkoop- en verhuurmarkt.
Kies voor een gezonde leefomgeving: de hele woning voorzien van prima luchtkwaliteit.

Maatregel	Investering (gemiddeld)	Besparing p/jaar
Vloer isoleren (bekijk hier meer info)	€2460,00	€115,00 p/jaar
Full-electric warmtepomp	€10175,00	€710,00 p/jaar
Zonnepanelen set 10 panelen	€4905,00	€550,00 p/jaar
Zonneboiler met 150 liter vat	€2830,00	€185,00 p/jaar
Infraroodpanelen (per paneel)	€385,00	€35,00 p/jaar
Waterbesparende douchekop (lees hier meer tips)	€32,50	€27,50 p/jaar

Kosten en besparingen van duurzaamheidsmaatregelen bij standaard huizen (+/- 125 m2).

Maatwerkadvies uitvoeren voor doelgerichte verduurzaming!

Bekijk energiespecialisten en ga direct aan de slag

Bekijk energiescan▸

Voordelen en vormen van woningisolatie

Direct jouw energierekening minderen? Je huis isoleren in Tirns is onmisbaar om te gaan besparen. Door te kiezen voor het isoleren van de spouwmuur, het dak en de vloer blijft de warmte behouden. Isolatie is ontzettend belangrijk: jouw energiekosten gaan meteen flink omlaag, je geniet van een hoger wooncomfort, het is klimaatbewust, je hebt minder last van geluidsoverlast en de woningwaarde neemt toe. Er zijn allerlei subsidies te gebruiken. Belangrijk: voor de arbeid voor isolatie geldt het laag BTW-tarief (9%) Zo heb je een goede terugverdientijd.

Vloerisolatie (vanaf €29,00 per /m2): beperkt het warmteverlies op de vloer.
Dakisolatie (vanaf €42,00per /m2): houd ook de hitte buiten in de zomer.
Gevelisolatie (vanaf €93,00per /m2): voorkom warmteverlies via de gevel!
Bodemisolatie (vanaf €19,50per /m2): relatief goedkoop en gemakkelijk zelf aanbrengen.
Spouwmuurisolatie (vanaf €25,00per /m2): vereist geen onderhoud en is zeer kosteneffectief.
Isolatieglas (vanaf €125,50per /m2): HR++ glas is beschikbaar voor elk type kozijn of deur.

De woning verwarmen met een warmtepomp

De warmtepomp is een zuinig en duurzaam alternatief voor de gasketel. Deze installatie profiteert van de warmte van de buitenlucht, bodem of water. De kosten voor gas nemen hierdoor aanzienlijk af. Een warmtepomp zorgt wel voor een hoger elektriciteitsverbruik. Deze hoeveelheid stroom kan je genereren met zonnepanelen (die je misschien al hebt). In de zomerse maanden kan het jouw huis ook koelen. Er zijn 2 opties: een volledig elektrische warmtepomp of een hybride opstelling. In het blokje hieronder vind je extra details over de verschillende types.

All-electric warmtepomp: wordt geïnstalleerd als volledige verwarming en verhit al je tapwater. Je kunt zo een gasloze woning realiseren. Een stand-alone systeem is best duur en het huis moet zeer goed geïsoleerd zijn. Voor nieuwbouw is het zeer aan te raden.
Hybride warmtepomp Tirns: gunstig geprijsd en kan eenvoudig worden gebruikt in oudere huizen die minder goed geïsoleerd zijn. Werkt samen met de HR-combiketel. Het systeem kan jouw gasverbruik met 70% doen dalen.
Lucht-lucht warmtepomp: een buitenunit onttrekt de warmte aan de buitenlucht.
Lucht-water warmtepomp: milieuvriendelijk omdat ze geen schadelijke stoffen uitstoten.
Water-water warmtepomp: systeem met het hoogste rendement door constante temp. van het grondwater.
Bodem-water warmtepomp: het meest rendabele, maar ook het meest dure systeem van dit moment.

Belangrijke informatie over zonnepanelen

Door zonnepanelen op je dak te leggen wek je zelf groene stroom op. Het is een duurzame keuze en je stroomkosten worden aanzienlijk voordeliger. Door te informeren naar de subsidies, 0% BTW op aanschaf zonnepanelen en/of een interessant rentetarief van een groene lening heb je een zeer korte terugverdientijd. Je bent ook niet meer afhankelijk van de tarieven van energieleveranciers zoals Essent, GreenChoice, Vattenfall, Engie, Budget Energie en Delta, Powerpeers, Enegiedirect.nl, Oxxio, United Consumers. Middels het salderingsprincipe krijg je een goede vergoeding voor stroom die je teruglevert.

Zonnepanelen zijn voor veel mensen haalbaar. Een set met 10 zonnepanelen laat je al plaatsen vanaf €4.550 en heb je terugverdiend binnen 6 jaar.
Je moet rekening houden met enkele voorwaarden: een schoon en vrij-toegankelijk dak met (het liefst) zuidelijke oriëntatie. Dit moet natuurlijk vrij van schaduw zijn. Ook een dakconstructie is cruciaal.
Wek je meer zonnestroom op dan je verbruikt? Dan kan worden teruggeleverd (salderen) aan je stroomleverancier.
Zonnepanelen in Tirns laten plaatsen? Dan profiteer je van de soepele BTW-regeling.

Duurzaam warm tapwater met een zonneboiler

Een zonneboiler wordt gevormd door één of meer zonnecollectoren op het dak een een opslagvat voor het warme tapwater. Het systeem is jouw bron voor al het warme tapwater om te douchen en te koken. Je verwarmt dus water met de energie van de zon. Door te investeren in een zonneboiler realiseer jij een besparing van wel 50% van het gasverbruik voor warm water verwarmen. Voor de reguliere verwarming gebruik je nog wel een HR-ketel of warmtepomp. Een vergunning hoef je niet te regelen en via de ISDE kan je een forse subsidie krijgen.

Een goede zonneboiler voor normaal gebruik (voorraadvat met 150 – 200 liter) heeft een prijskaartje van ongeveer €3.800 (met montage).
Een zonneboilercombi kan een hele woning verwarmen.
De hoeveelheid ruimte die de installatie inneemt op het dak is rond de 2,5 m2 tot 4 m2.
Ook moet er binnen een buffervat geplaatst kunnen worden (v.a. 50cm bij 100 cm).

Het voordeel van infraroodpanelen

Door elektrische infraroodpanelen kan een woning gericht verwarmd worden. Handig voor bijv. een werkkamer of in de slaapkamer. Het systeem verwarmt niet de lucht (zoals radiatoren doen). Deze stralingswarmte geeft dus lokale warmte. Voor bijverwarming zijn warmtepanelen meer dan geschikt. Er zijn genoeg voordelen te noemen: minder last van luchtcirculatie, een milieuvriendelijk energieverbruik, het is vrij gemakkelijk (zelf) te plaatsen en het is een heel moderne manier om je woning te verwarmen.

Infraroodverwarming heeft direct en heel plaatselijk warmte af.
Wanneer een woning compleet is geïsoleerd kan IR-verwarming zelfs de reguliere verwarming vervangen.
De prijzen van warmtepanelen ramen we op +/- €230,00 – €475,00 per element.

Praktische energiebespaartips

Naast deze energiebesparende maatregelen delen we graag nog meer energiebespaar adviezen in Tirns. Bijgaand doorzoek je een lijstje met effectieve en niet al te dure duurzame oplossingen die je vrij eenvoudig kunt toepassen.

Mechanische ventilatie: het opwarmen van vuile lucht is moeilijker dan schone lucht.
Ventilatie met warmteterugwinning (WTW): ventileren en energie besparen met 1 systeem.
Waterbesparende douchekop: milieuvriendelijke douchekop die je helpt te besparen op je energiekosten.
Radiatorfolie: een milieuvriendelijke oplossing om warmte vast te houden.
LED-lampen: LED-verlichting heeft een veel langere levensduur dan gloeilampen.
Elektrisch koken: snel, makkelijk en duurzaam koken met een inductiekookplaat.
Slimme thermostaat: de beste manier om energieverspilling te voorkomen.
Energielabel huishoudelijke apparatuur: minder kosten voor onderhoud van A+ label producten.

Aan de slag met persoonlijk energieadvies in Tirns!

Informeer naar een adviesgesprek en krijg inzicht in hoe je jouw woning kunt verduurzamen

Krijg een energie bespaaradvies ▸

Energielabel Tirns: hoe zuinig is mijn huis?

Dit maatwerkadvies voor energiebesparing omvat investeringen die je kunt gebruiken om te besparen op de energielasten. Het rapport vertelt ook wat het huidige woning energielabel is (voordat je maatregelen hebt getroffen. Het woninglabel vertelt hoe energiezuinig jouw woning op dit moment is. In het meest gunstige geval krijg je energielabel A. Heb jij nadat het advies is uitgebracht het huis opnieuw verduurzaamd? En overweeg je een verkoop, verhuur of kijk je naar mogelijkheden voor een lage hypotheekrente? Dan is het verstandig om het energielabel opnieuw te berekenen. Een gekwalificeerde energie inspecteur bekijk het huis en checkt de totale energie (gas en elektriciteit) die noodzakelijk is om de woning te verwarmen en/of te koelen. De labels zijn onder te verdelen in energielabel A++++, A of een minder milieuvriendelijk label B t/m G.

Het label laat zien de energiezuinigheid van een woning.
Het energielabel moet je verplicht aantonen bij verkoop of verhuur.
Een goed energielabel heeft een effect op de woningwaarde. Je kunt dan ook informeren naar een betere hypotheekrente (duurzaamheidskorting).

Verduurzaam je woning met subsidies in Tirns

Alle woningen en panden in Provincie Friesland moeten verduurzaamd worden en op de lange termijn nul op de meter worden. Er zijn een aantal (ISDE) subsidies en handige energiebespaarleningen Direct aan de slag met een subsidie? Dan is het maatwerkadvies een verplichting! Bijgaand kan je aan de slag met actuele informatie de meest uitgevoerde subsidieregelingen duurzame energie in Tirns.

Subsidie voor isolatie: bij 2 maatregelen ontvang je max. 30% terug voor isolatiewerk aan (spouw)muur, dak, gevel, ramen, vloer.
Voor de arbeidskosten voor het aanbrengen van het isolatiemateriaal betaal je slechts 9% BTW.
Investeringssubsidie duurzame energie (ISDE): relevant voor een zonneboiler, aansluiting op een warmtenet of een warmtepomp in mei 2024.
Voor het installeren van zonnepanelen geldt het BTW-nultarief.
Het energieloket gemeente Súdwest-Fryslân biedt mogelijk ook diverse plaatselijke subsidie-middelen en/of energiebespaarleningen. Via de energiesubsidiewijzer Súdwest-Fryslân zijn alle financiële regelingen na te kijken.

Energiebespaarlening Tirns afsluiten in mei 2024

De beste manier om verduurzamingsmaatregelen uit te voeren is met een financiering door eigen middelen. Heb je op dit moment onvoldoende spaargeld? Dan zijn er diverse leningen beschikbaar. Er zijn verschillende duurzame leningen mogelijk. We lichten graag het een en ander toe (ook voor andere regio’s zoals Goënga, Ysbrechtum en Scharnegoutum).

Energiebespaarlening Warmtefonds: een voordelige manier waarmee huizenbezitters en VvE’s energiebesparende investerinen kunnen doen.
Duurzaamheidslening van Stimuleringsfonds Volkshuisvesting voor Nederlandse gemeenten (SVn): stimuleringslening interessant voor zonneboilers, vloerisolatie, gevelisolatie, zonnepanelen, dakisolatie, warmtepompen.
Energiebespaarhypotheek: een financieel product met een limiet van €25.000 voor mensen met een huis die een bouwdepot nodig hebben voor een duurzame verbouwing.
Gebouwgebonden financiering (GGF): nieuwe vorm van lening die gekoppeld is aan het gebouw en niet aan een persoon (nog niet beschikbaar).
Duurzame monumenten lening: speciale groene lening voor restauratie van monumenten (bekijk voorwaarden op de website van de gemeente Súdwest-Fryslân.
Een bestaande hypotheek uitbreiden: een extra leningdeel afsluiten.

FAQ: alles wat je moet weten over energie besparen in Tirns

Wat is maatwerkadvies energiebesparing Tirns?

Een energie maatwerkadvies Tirns is een besparingsrapport met concrete maatregelen voor het energiezuinig maken van een pand uit de maatregelenlijst van het Nationaal Warmtefonds. Zo kan je denken aan het aanbrengen van spouwmuurisolatie of HR++ glas, het gebruik van een warmtepomp of het opwekken van zonnestroom met je eigen zonnepanelen. Dit energieplan biedt per maatregel het kostenplaatje en ontdek je hoe snel je het terugverdient. Het persoonlijk energieadvies is interessant voor woningeigenaren die hun huis energiezuinig willen maken en daarbij een subsidie willen.

Is dit energierapport verplicht?

Ja, het is erg belangrijk om een maatwerkadvies te bezitten wanneer je jouw huis gaat verduurzamen met een duurzaamheidssubsidie. Wil je jouw huis verder isoleren met subsidie, of kijk je specifiek naar investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) voor een hybride warmtepomp of aansluiting op een regionaal warmtenet? Op die momenten is dit document een must. Zonder maatwerkadvies kan je de meeste subsidies niet aanvragen. Ga je verduurzamen met een groene lening of spaargeld? Ook dan is het maatwerkadvies een aanrader. Het is heel specifiek en geeft aan welke verduurzamingsmaatregelen jouw woning duurzamer kunnen maken. Door middel van dit advies kan je een goede offerte aanvragen met de juiste gegevens.

Wat zijn de gemiddelde kosten van een energiebesparingsrapport?

De exacte kosten van het advies op maat hangen af van het type woning, het woonoppervlakte en de gekozen adviseur. Het gemiddelde tarief ligt tussen de €180,00 tot €325,00. Voor een normale tussenwoning kost dit advies circa €235,00. Het is aan te raden om offertes van betrouwbare (BRL9500-02) energieadviseurs in Tirns op te vragen.

Kan je als VvE ook een energiescan laten uitvoeren?

Ja, een Vereniging van Eigenaren (VvE) mag in samenspraak met de leden een maatwerkadvies energiebesparing aanvragen. Zo kan men gezamenlijk CO-2 besparende maatregelen inplannen. Eventueel in combinatie met Subsidie energiebesparing eigen huis (SEEH) en Subsidie verduurzamen voor verenigingen van eigenaars (SVVE). De energiecoach / deskundige doet een grondige inspectie van het hele pand. Het keuringsbedrijf kijkt samen met bewoners naar de wensen en behoeftes om het flatgebouw te vergroenen. Hieruit volgt een energieadvies voor de VvE voor de energieprestaties van het pand. Uiteraard inclusief de geschatte kosten en de besparing.

Zijn er ook opties voor maatwerkadvies utiliteitsbouw?

Als eigenaar wil je weten hoe je de energieprestaties van je bedrijfsunit, pand of kantoor kunt versterken. Het speciale energieprestatieadvies (EPA) is een waardevol EPA-maatwerkadvies in Tirns voor bedrijven. Het utiliteitsbouw rapport gaat in op bouwkundige en installatietechnische verbetermaatregelen van een bedrijfspand. Een optimale energieprestatie resulteert in een lagere maandafrekening, een aangenaam binnenklimaat, extra voordeel op de milieubelasting en een groener imago. De NTA 8800 is nieuwe manier voor het in kaart brengen van energieprestaties van utiliteitsgebouwen. Met de Energie Investeringsaftrek (EIA) wordt bedoeld: een populaire zakelijke subsidieregeling waarmee je als gebouweigenaar een premie kunt ontvangen voor het energieadvies voor bedrijven en het uitvoeren van de energiebesparingsmaatregelen. Ga naar RVO.nl voor de voorwaarden.